Nguồn gốc và lịch sử nước hoa xuất hiện khi nào và từ đâu?
Tìm hiểu bí ẩn đằng sau những tầng hương quyến rũ, cùng Tim Hoa du hành ngược thời gian, khám phá nguồn gốc và lịch sử nước hoa xuất hiện khi nào và từ đâu?
Nguồn gốc nước hoa xuất hiện khi nào & từ đâu
Nguồn gốc của nước hoa bắt đầu từ Mesopotamia, nơi được mệnh danh là “cái nôi của nền văn minh”. Bằng chứng khảo cổ cho thấy người Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại cách đây 3000 năm cũng có truyền thống sử dụng nước hoa. Họ sử dụng các nguyên liệu như nhựa cây, hoa, thảo mộc… để tạo ra những mùi hương độc đáo, phục vụ cho mục đích tôn giáo, y học và làm đẹp. Nước hoa trở thành vật phẩm quý giá chỉ dành riêng cho các vị thần và tầng lớp quý tộc, chúng được sử dụng trong các nghi lễ tang lễ, ướp xác và trang điểm cho pharaoh.
Nước hoa ban đầu được gọi bằng tiếng Latin là ‘Per fumum’ nghĩa là ‘truyền tải qua khói’, từ đây đã phát triển thành từ ‘perfume’ trong tiếng Anh và ‘parfum’ trong tiếng Pháp.
Lịch sử phát triển của nước hoa
Lịch sử nước hoa ẩn chứa nhiều bí ẩn, và ai là những người sáng tạo ra loại mỹ phẩm tinh tế này vẫn còn là chủ đề tranh luận sôi nổi. Ba ứng cử viên sáng giá nhất cho danh hiệu này chính là các nền văn minh Lưỡng Hà, Ba Tư và Ai Cập.
Nước hoa thời cổ đại
Lưỡng Hà & Lưu vực sông Ấn
Bằng chứng khảo cổ học cho thấy người Ai Cập và Lưỡng Hà đã sử dụng nước hoa từ 3.000 năm trước. Tại Síp, hòn đảo nằm ở phía Đông Địa Trung Hải, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra loại nước hoa lâu đời nhất với niên đại lên đến 4.000 năm. Loại nước hoa này được chiết xuất từ hương thơm tinh tế của hoa oải hương, nguyệt quế, hương thảo và nhựa thông.
Giải mã những ký tự tượng hình cổ đại trong các ngôi mộ, các nhà khoa học khẳng định người Ai Cập và Lưỡng Hà đã sớm biết ứng dụng nước hoa trong đời sống. Nổi bật nhất là phiến đất sét khắc chữ hình nêm được tìm thấy tại Lưỡng Hà, ghi chép về Tapputi – nữ hóa gia tài ba được xem là “nhà sản xuất nước hoa đầu tiên” trong khu vực.
Tapputi được tôn vinh là nhà hóa học đầu tiên trên thế giới, đồng thời là bậc thầy pha chế nước hoa lừng danh tại thành Babylon, kinh đô tráng lệ của Lưỡng Hà. Nhờ tài năng và sự sáng tạo, bà đã tạo nên loại nước hoa đầu tiên từ hoa oải hương, kết hợp cùng các loại dầu và hoa quý hiếm, góp phần tô điểm cho triều đại Babylon thêm lộng lẫy.
Với sự tỉ mỉ và đam mê của mình, Tapputi đã ghi chép lại quy trình điều chế nước hoa một cách chi tiết, bao gồm các bước chưng cất hoa, dầu, cây mây cùng dung môi, sau đó tiến hành trộn và lọc nhiều lần để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh. Nhờ những ghi chép quý giá này, kỹ thuật và nghệ thuật sản xuất nước hoa nhanh chóng lan tỏa đến khu vực ven sông Ấn, đặt nền móng cho sự phát triển của ngành công nghiệp nước hoa hiện đại.
Ai cập cổ đại
Nước hoa đóng một vai trò thiêng liêng trong nền văn hóa tôn giáo của người Ai Cập cổ đại. Họ tin rằng nước hoa là mồ hôi của thần mặt trời Ra và coi đó là vật phẩm thần thánh. Trong các nghi lễ tế lễ, họ dùng gỗ thơm, thảo mộc và rễ cây để tạo nước hoa, với niềm tin rằng hương thơm giúp con người kết nối với các vị thần, nhận được sự bảo hộ từ họ. Người Ai Cập thờ cúng Nefertum, vị thần nước hoa, biểu tượng bằng một chiếc khăn trùm đầu trang trí bằng hoa súng, một thành phần phổ biến trong nước hoa hiện đại.
Người Ai Cập cổ đại còn được coi là những người tiên phong trong việc phát minh ra nước hoa, sử dụng chúng trong các lăng mộ, trong các nghi lễ tôn giáo và thậm chí là hàng ngày. Họ sử dụng các loại nhựa thơm từ cây để thờ cúng, với quan điểm rằng hương thơm giúp con người được các thần linh ưu ái và bảo vệ. Giới quý tộc Ai Cập cổ đại tin rằng, những mùi hương ngọt ngào có thể giúp họ đạt được thiên đường. Theo truyền thuyết, nữ hoàng Cleopatra của Ai Cập đã dùng dầu thơm cho những cánh buồm của mình khi đi gặp Mark Antony, để mùi thơm báo hiệu sự xuất hiện của bà trước khi gặp nhau.
Chai nước hoa đầu tiên xuất hiện ở Ai Cập vào khoảng năm 1.000 trước Công nguyên. Người Ai Cập là những người đầu tiên trên thế giới biết cách sản xuất chai thủy tinh và thường xuyên sử dụng chúng để đựng nước hoa.
Ba Tư cổ đại
Nước hoa đã lan truyền từ Ai Cập đến Ba Tư cổ đại, nơi nó trở thành biểu tượng của quyền quý và chỉ được các tầng lớp quý tộc sử dụng. Trong hội hoạ Ba Tư, các vị vua như Darius và Xerxes thường được miêu tả đang cầm lọ nước hoa, phản ánh tầm quan trọng của nước hoa trong đời sống và văn hoá Ba Tư. Avicenna, một nhà hóa học và triết gia Ba Tư, đã phát triển phương pháp chưng cất để tạo ra những mùi hương mới mà không cần đến tinh dầu, mở đường cho việc sử dụng cồn làm nguyên liệu nền trong sản xuất nước hoa như chúng ta thấy ngày nay.
Nước hoa không chỉ là một sản phẩm sang trọng mà còn là biểu tượng của vị thế chính trị trong xã hội Ba Tư. Việc sử dụng rộng rãi trong giới quý tộc khiến hình ảnh những vị vua cầm lọ nước hoa trở thành một chi tiết quen thuộc trong nghệ thuật Ba Tư. Điều này không chỉ thể hiện văn hoá giàu có mà còn cho thấy Ba Tư là một trung tâm thương mại nước hoa quan trọng, với công nghệ chưng cất được cho là nguồn gốc của quy trình sản xuất rượu hiện đại.
Hy Lạp và La Mã cổ đại
Hương thơm đặc biệt này dần lan rộng đến Hy Lạp, không chỉ là biểu tượng sức mạnh chính trị như ở Ba Tư mà còn trở thành một tác phẩm nghệ thuật đầy lôi cuốn, không giới hạn trong tầng lớp quý tộc. Dưới ảnh hưởng của văn hóa Trung Đông và Hy Lạp, người La Mã cũng bị quyến rũ bởi thứ hương thơm này và nước hoa đã trở nên phổ biến từ Địa Trung Hải đến Trung Đông.
Người Ai Cập, khi kiểm soát các tuyến đường thương mại quan trọng ở Địa Trung Hải, đã nhanh chóng mở rộng sử dụng nước hoa. Các thương nhân Phoenicia chuyển nước hoa từ Ai Cập sang Hy Lạp, nơi nước hoa sau đó trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, thậm chí còn xuất hiện trong văn học và nghệ thuật. Nước hoa ở Hy Lạp được coi là một tác phẩm nghệ thuật, không chỉ dành riêng cho giới quý tộc.
Những người La Mã, chịu ảnh hưởng từ văn hóa Trung Đông và Hy Lạp, cũng bị thu hút bởi hương thơm của nước hoa. Họ tin rằng những hương thơm mạnh mẽ này có thể đưa họ gần gũi hơn với các vị thần. Nước hoa không chỉ dùng trong tín ngưỡng mà còn phổ biến trong các sản phẩm làm đẹp và được sử dụng rộng rãi trong các công trình công cộng như phòng tắm, thậm chí được bôi lên vật dụng hàng ngày như rèm cửa, đệm, và nến. Người La Mã phát triển nhiều mùi hương mới từ hoa nhài, hoa hồng, và hoa huệ tây để làm phong phú thêm sự lựa chọn nước hoa. Các gia đình quý tộc thậm chí còn cho thêm tinh dầu thơm vào đài phun nước và phòng tắm của họ để tạo mùi thơm ngọt ngào và quý phái.
Khi người La Mã và người Hy Lạp tiếp quản Ba Tư và làm quen với nước hoa, việc chế tạo mùi hương mới trở thành một hình thức nghệ thuật. Nước hoa sau đó lan rộng ra toàn thế giới và vào năm 1190, khi nước hoa thâm nhập vào Paris, nó trở thành một ngành công nghiệp phát triển mạnh và ngày nay đã trở thành một ngành công nghiệp khổng lồ.
Sau sự sụp đổ của đế chế La Mã, cuộc sống ở châu Âu bị xáo trộn nghiêm trọng do chiến tranh và xâm lược. Thời kỳ này, việc sử dụng nước hoa giảm sút đáng kể. Tuy nhiên, khi hòa bình được khôi phục, ngành công nghiệp nước hoa hồi sinh mạnh mẽ với những phương pháp chế tạo và bảo quản tiên tiến, bao gồm việc dùng ống thủy tinh và vật liệu quý để giữ hương lâu hơn. Nguyên liệu cũng phong phú hơn với hổ phách, hoa nhài, hoa hồng, xạ hương và các loại thảo mộc.
Nước hoa thời trung cổ
Châu Âu thời kỳ phục hưng
Thời Phục Hưng đánh dấu sự phát triển rực rỡ của nước hoa, đặc biệt tại Ý và Pháp. Trong thời kỳ này, nước hoa không chỉ được dùng để làm đẹp mà còn để phòng chống nhiễm trùng, tương tự như quan điểm của người Trung Hoa. Người Ý bắt đầu sử dụng nguyên liệu từ động vật, như long diên hương từ ruột cá nhà táng, để tạo ra hương thơm quyến rũ, mang lại cảm giác như đứng trước biển. Chai nước hoa “tân tiến” đầu tiên, sử dụng công nghệ hóa lỏng và cồn làm nền, được sản xuất tại Hungary theo yêu cầu của hoàng hậu vào thế kỷ 14.
Nước Pháp thời trung cổ
Nước hoa đã tồn tại từ lâu trong lịch sử nhân loại và trở nên phổ biến ở châu Âu khi công chúa Ý Catherine de Medici mang chúng đến Pháp năm 1533. Từ đó, Pháp dần trở thành trung tâm nước hoa của châu Âu. Thế kỷ 16 và 17 chứng kiến sự thịnh vượng của nước hoa tại Pháp, nơi vua Louis XV yêu cầu mọi thứ từ nội thất đến quần áo phải thơm mùi hương. Nước hoa Pháp được biết đến với sự sang trọng và độc đáo, với các thương hiệu nổi tiếng như Chanel, Guerlain và Dior. Sau đó, Pháp tiếp tục dẫn đầu trong sản xuất nước hoa công nghiệp, khẳng định vị thế là cái nôi của nghệ thuật làm nước hoa, với nhiều thương hiệu danh tiếng tồn tại đến ngày nay.
Vương quốc Anh thời trung cổ
Dưới thời vua Henry và hoàng hậu Elizabeth I, nước hoa trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Nữ hoàng yêu cầu mọi nơi bà đến phải thơm và sạch. Đến thế kỷ 19, nước hoa được coi như một hình thức nghệ thuật. Qua nhiều cải tiến, ngành nước hoa đã phát triển mạnh mẽ về quy trình sản xuất và hương liệu, đặt nền móng vững chắc cho tương lai.
Nước Mỹ thời cận đại
Những nhà thám hiểm Pháp đã giới thiệu tới Mỹ loại nước hoa Florida, với thành phần chính là dầu đinh hương, đậu muồng và cây sả chanh. Loại nước hoa này vẫn đang được sản xuất. Người Mỹ cũng là người tiên phong trong phong trào nước hoa unisex, đang phổ biến khắp thế giới.
Nước hoa thời hiện đại
Vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20, “Cuộc cách mạng nước hoa Pháp” bùng nổ cùng sự phát triển mạnh mẽ của ngành hóa học hữu cơ. Nước Pháp trở thành tiên phong trong lĩnh vực sản xuất và thương mại hóa nước hoa, tiếp theo là Hoa Kỳ.
Sự thống trị của nước hoa Pháp
Sự lên ngôi của nước hoa Pháp hiện đại gắn liền với những nhà thiết kế tài ba, những người đã tạo nên xu hướng đặt tên nước hoa độc đáo và ghi dấu ấn thương hiệu vào từng sản phẩm. Nhờ vào sự phát triển của khoa học, việc chiết xuất mùi hương trở nên dễ dàng hơn, mở ra cánh cửa cho hàng loạt mùi hương mới mẻ, thu hút đông đảo người tiêu dùng. Sở hữu bề dày lịch sử và đội ngũ nhân sự có tay nghề cao, các hãng nước hoa Pháp tiếp tục thống trị thị trường, đưa sản phẩm của mình đến với mọi miền trên thế giới thông qua các cuộc xâm lược thuộc địa.
Khám phá những hương thơm mới lạ
Tinh thần sáng tạo và ham học hỏi không ngừng của người Pháp đã được minh chứng qua chai nước hoa Shalimar huyền thoại của Guerlain, niềm tự hào vượt thời gian của đất nước này. Tiếp nối thành công vang dội, Chanel No.5 ra đời tại Paris vào năm 1921, đánh dấu cột mốc lịch sử với vai trò là chai nước hoa đầu tiên sử dụng nguyên liệu nhân tạo aldehyde. Thiết kế chai Chanel No.5 đơn giản nhưng tinh tế cùng mùi hương quyến rũ không thể cưỡng lại đã nhanh chóng chinh phục các nữ minh tinh Hollywood, biến dòng sản phẩm này trở thành biểu tượng của nước hoa cao cấp hiện đại. Ngoài ra, những cái tên đình đám khác trong ngành nước hoa Pháp thời kỳ này còn có Nina Ricci (1932), Lanvin (1925), Lancome (1935)…
Sự thay đổi mang tính đột phá
Trước thế kỷ 19, xạ hương tự nhiên chiết xuất từ hươu xạ đực là nguyên liệu chính trong sản xuất nước hoa, dẫn đến nạn săn bắn hươu xạ tràn lan. Bước sang thế kỷ 20, những tranh cãi về đạo đức và kinh doanh cùng với sự tiến bộ vượt bậc của khoa học đã thúc đẩy ngành công nghiệp nước hoa chuyển mình mạnh mẽ. Nhiều thương hiệu đã chuyển sang sử dụng hóa chất tổng hợp để mô phỏng hầu hết hương thơm trong tự nhiên, góp phần bảo vệ môi trường và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
Thông tin bài viết:
Thương hiệu nước hoa theo quốc gia:
